Chlor - funkcje, niedobór i nadmiar

 


Chlor (łac. chlorum) jest głównie kojarzony z właściwościami dezynfekującymi. Dzięki jego działaniu woda płynąca w kranach jest zdatna do picia, a woda na basenach nie zawiera bakterii. Rzadko mówi się o chlorze w kontekście zdrowia, tymczasem jest on pierwiastkiem mającym ogromy wpływ na zdrowie. W organizmie człowieka pełni wiele ważnych funkcji m.in. reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową i równowagę kwasowo-zasadową. Chlor jest pierwiastkiem mineralnym należącym do elektrolitów. W organizmie człowieka występuje pod postacią anionu (jonu ujemnego) chlorkowego. 70% jego pokładów znajduje się w płynach komórkowych, w tym w osoczu krwi. Występuje także w żołądku jako jeden ze składników kwasu solnego oraz w ślinie. Odkłada się także w skórze i tkance podskórnej.  Niedobór chloru określany jako hipochloremia skutkuje ogólnym osłabieniem, może też odprowadzić do zasadowicy metabolicznej. Jeszcze bardziej szkodliwy dla zdrowia jest nadmiar chloru.  Za co chlor odpowiada w organizmie? Jakie są przyczyny, objawy i skutki jego niedoboru lub nadmiaru? Jak się leczy niedobór i nadmiar chloru?

Funkcje chloru w organizmie

Chlor odpowiada za równowagę kwasowo-zasadową organizmu - jest odpowiedzialny za zachowanie prawidłowego stosunku kationów i anionów w płynach ustrojowych, co warunkuje odczyn pH krwi (pH jest to miara kwasowości lub zasadowości). Reguluje także prawidłowy przebieg wielu procesów życiowych. Wraz z potasem i sodem jest odpowiedzialny za gospodarkę wodno-elektrolitową, czyli kontroluje rozkład ilości wody w organizmie. Metabolizm chloru jest ścisłe powiązany z metabolizmem sodu - spadek lub wzrost stężenia sodu wywołuje podobne zmiany w stężeniu chloru. Chlor aktywuje enzymy trawiennie zawarte w ślinie (m.in amylazę) oraz bierze udział w procesie produkcji kwas solnego w żołądku. Chlor wpływa również na ciśnienie osmotyczne, bierze udział w przewodnictwie nerwowym, odpowiada za przepuszczalność błon komórkowych.

Przyczyny niedoboru i nadmiaru chloru

Dzienne zapotrzebowanie na chlor zależy od grupy wiekowej:

  • 0-6 mies. - 300mg;
  • 7-12mies. - 570mg;
  • 1-3r. - 1150mg;
  • 4-6r. - 1550mg;
  • 7-8r. - 1850mg;
  • 10-12r. - 2000mg;
  • 13-50r. - 2300mg;
  • 51-65r. - 2150mg;
  • 66-77r. - 2000mg;
  • powyżej 77r. ż. - 1850mg.

Zwiększonemu zapotrzebowaniu na chlor sprzyja intensywny wzrost u niemowląt i dzieci. Najczęstszą przyczyna wystąpienie niedoboru chloru jest nadmierna utrata jonów chlorkowych, co często przebiega w chorobach nerek i zaburzeniach hormonalnych. Do niedobory chloru może dojść także na skutek wymiotów, biegunek, nadmiernego pocenia się, przyjmowania leków moczopędnych, rozległych oparzeń. Hipochloremia obserwowana jest również przy zbyt wysokim poziomie białek we krwi lub podczas podawania płynów elektrolitowych i nadmiernego rozcieńczenia krwi.

Przyczyną hiperchloremii - czyli nadmiaru chloru w organizmie najczęściej jest nadmierne spożycie soli. Zdarza się również, że hiperchloremia związana jest z niskim poziomem białka we krwi, utratą węglowodanów przez przewód pokarmowy lub ze schorzeniami nerek. Nadmiar chlorków w organizmie obserwowany jest także w przebiegu tzw. zespołu Cushinga.

Niedobór - objawy i skutki

U zdrowego człowieka stężenie chlorków we krwi waha się od 95 do 105 mmol/l. Choć zawartość pierwiastka w organizmie jest niewielka jego niedobór może prowadzić do poważnych problemów. Do objawów niedoboru chloru należą:

  • ogólne osłabienie organizmu;
  • zawroty głowy;
  • bóle głowy;
  • skurcze mięśni;
  • drgawki;
  • problemy z koncentracja i pamięcią;
  • uczucie ciągłego zmęczenia.

Długotrwała lub znaczna hipochloremia prowadzić może do nadmiernej potliwości, wymiotów i biegunek. Najpoważniejszą konsekwencją zaniżonego poziomu chloru jest wzrost pH krwi powyżej 7,45 - tzw. zasadowica metaboliczna, która może prowadzić do zastoinowej niewydolności serca, chorób nerek lub choroby Addisona.

Nadmiar chloru także daje niepokojące objawy i może prowadzić do poważnych konsekwencji. Najczęściej obserwowanymi objawami hiperchloremii są:

  • zaburzenia ze strony układu nerwowego i mięśniowego;
  • zmęczenie;
  • osłabienie mięśni;
  • zaburzenia równowagi;
  • rozwój nadciśnienia tętniczego;
  • biegunki, nudności i wymioty;
  • zaburzenia pracy nerek i serca.

Najpoważniejszym skutkiem hiperchloremii (długotrwałej) jest spadek pH krwii poniżej 7,35 i rozwój kwasicy, w której dochodzi do poważnych zaburzeń pracy serca i procesu oddychania.

Alergia i zatrucie chlorem

Warto też zwrócić uwagę, że u niektórych osób może wystąpić alergia na chlor, która pojawia się przy kontakcie skóry z cieczą, w której jest obecny ten pierwiastek. Najczęściej uczulenie obserwowane jest u osób korzystających z basenu, objawia się:

  • zaczerwienioną skórą;
  • świądem;
  • wysypką;
  • obrzękiem;

Napicie się wody z chlorem (np. wody z basenu) może wywołać alergię pokarmową - nudności, wymioty, biegunkę i ból brzucha.

Chlor, choć w pewnych ilościach potrzebny jest naszemu organizmowi do prawidłowego funkcjonowania jest substancją szkodliwą. Do zatrucia chlorem dochodzi na skutek wdychania oparów chloru. Wśród objawów zatrucia wymienić należy: kaszel, ciężki oddech, duszności. W wyniku zatrucia może wystąpić obrzęk płuc a nawet śmierć.

Dieta

Najbogatszym źródłem chloru jest chlorek sodu czyli sól kuchenna. Oprócz tego wymienić można produkty, które sól zawierają - wędliny, konserwy, dania fastfood. Chlorki są często składnikami wód mineralnych. Dieta przeciętnego człowieka dostarcza odpowiedniej ilości chloru, trudno aby wystąpił jego niedobór na skutek nieprawidłowej diety.

Diagnostyka i leczenie hiper i hipochloremii

Badanie stężenia chloru we krwi często zleca się na potrzeby zdiagnozowania zaburzeń równowagi wodno-elektrolitowej oraz kwasowo-zasadowej. w warunkach szpitalnych można także dokonać zbadania moczu, w którym norma stężenia chlorków waha się od 140-250 mmol/dobę. Przy stwierdzonym niedoborze chloru konieczne jest ustalenie przyczyny jego wystąpienia i jej wyeliminowanie. Kolejnym krokiem jest wyrównanie stężenia chloru - najczęściej przez podanie dożylne, później zaleca się suplementację doustną. Leczenie hiperchloremii opiera się na wyeliminowaniu przyczyny, która najczęściej jest nadużywanie soli - a więc zaleca się jej znaczne ograniczenie.

MG

Źródła:

  • medonet.pl
  • medme.pl
  • medicover.pl
  • diag.pl
  • portal.abczdrowie.pl
  • doz.pl
  • wapteka.pl
  • mp.pl