.png)
Witamina D nie jest jednym
związkiem lecz grupą steroidowych związków chemicznych dobrze
rozpuszczalnych w tłuszczach, w jej skład wchodzą:
- Witamina D1 - kalcyferol (aktywna postać witaminy D)
- Witamina D2 - ergokalcyferol (obecna w drożdżach, grzybach i niektórych roślinach);
- Witamina D3 - cholekalcyferol (obecna w produktach pochodzenia zwierzęcego).
Związki te nie są wydalane
wraz z moczem, lecz przechowywane w wątrobie, lepiej wchłaniane są w połączeniu
z tłuszczem. Większość zapotrzebowania na tę witaminę jest zaspokaja się
poprzez syntezę podskórną zachodząca pod wpływem promieniowania UVB. W
komórkach skóry znajduje się prowitamina D, z której na skutek działania
promieniowania powstaje cholekalcyferol (witamina D3) - ta sama witamina, która
można dostarczyć w produktach pochodzenia zwierzęcego. Znacznie mniejsze ilości
witaminy D dostarczane są z pożywieniem.
Aktywna postać witaminy D - D1
(kalcyferol) powstaje na skutek przemiany witaminy D3. Dopiero aktywna
postać witaminy ma znaczenie dla organizmu - jest niezbędna do jego
prawidłowego funkcjonowania, uczestnicząc w co najmniej 200 różnych
procesach. Witamina D kojarzona jest głównie z profilaktyką krzywicy i
osteoporozy, zabiega także rozwojowi depresji i cukrzycy. Jakie funkcje
sprawuje w organizmie witamina D? Jakie są przyczyny, objawy i skutki jej
niedoboru? Jak się je leczy?
Funkcje witaminy D w organizmie
Aktywna postać witaminy D
kontroluje wiele różnych procesów w całym organizmie - bez jej właściwego
poziomu niemożliwe jest prawidłowe funkcjonowanie organizmu i dobre zdrowie:
- bierze udział w procesach przemiany materii;
- działa regenerująco na neurony, umożliwia prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego;
- uczestniczy w procesach wchłania fosforu i wapnia, przez co wpływa na zdrowie kości i zębów;
- odpowiada za utrzymanie prawidłowego stężenia wapnia we krwi;
- pozytywnie wpływa na sen i reguluje jego właściwą długość;
- pozytywnie działa na mięsnie i cały układ mięśniowo - szkieletowy;
- wspiera działanie szpiku kostnego;
- wzmacnia układ odpornościowy, wspiera go w zwalczaniu infekcji;
- minimalizuje ryzyko wystąpienia procesów zapalnych;
- wzmacnia reakcję przeciwalergiczną organizmu;
- minimalizuje ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych - takich jak cukrzyca;
- wspomaga profilaktykę nadciśnienia tętniczego i chorób z nim związanych;
- minimalizuje ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych;
- jest odpowiedzialna za utrzymanie prawidłowego poziomu białka, obniża poziom cholesterolu HDL;
- jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania trzustki, stymuluje wydzielanie insuliny;
- wpływa na płodność u mężczyzn - zwiększa liczbę plemników;
- wpływa na dobre samopoczucie, zapobiega wystąpieniu depresji;
- zapobiega oparzeniom słonecznym;
- minimalizuje ryzyko wystąpienia niektórych nowotworów - m.in raka jelita grubego (działa tak tylko prawidłowe stężenie witaminy);
- pomaga w regeneracji wątroby.
Właściwości antynowotworowe
witaminy D mają związek z niskim stężeniem aktywnego metabolitu witaminy D
- 1,25-Dihydroksycholekalcyferolu, w skrócie 25(OH)D3 a zwiększonym ryzykiem
wystąpienia nowotworu - tego rodzaju zaburzenia prowadzą do chorób po podłożu
immunologicznym, zaburzeń odporności i nawracających infekcji. Wyniki badań co
do wpływu witaminy D na zmniejszenie ryzyka wystąpienia nowotworów nie są
jednoznaczne. Niektóre badania potwierdziły, że zwiększona suplementacja
witaminą D u osób, u których jej stężenie było prawidłowe może spowodować
zwiększenie umieralności w tym również na raka. Utarło się stwierdzenie, że
witamina D może zapobiegać nowotworom tylko w przypadku właściwego jej stężenia
- dodatkowa suplementacja jest kontrowersyjna.
Witamina D jest niezbędna w
czasie ciąży - .m.in jest współodpowiedzialna za urodzenie zdrowego i
silnego dziecka, jak przekonują naukowcy z Uniwersytetu Southampton z Wielkiej
Brytanii.
Naukowcy z University of
Minnesota, w tym dr Shalamar Sibley przekonują, że osoby, u których stężenie
witaminy D jest prawidłowe szybciej spalają tkankę tłuszczową, witamina ich
zdaniem przyczynia się do spadku masy ciała, m.in wpływa na wydzielanie hormonu
leptyny, która informuje mózg o najedzeniu.
Dawkowanie witaminy D zależy od wieku i wagi ciała:
- noworodki i niemowlęta: do 5 miesiąca życia - 400 IU;
- niemowlęta: od 6 do 12 miesiąca życia - 400-600 IU;
- dzieci: od 1 do 18 roku życia - 600–1000 IU (zależnie od masy ciała);
- dorośli - 800-2000 IU (zależnie od masy ciała);
- kobiety ciężarne i karmiące piersią - 1500-2000 IU (suplementację należy zacząć niezwłocznie po potwierdzeniu ciąży);
- osoby otyłe: 1600-4000 IU.
Przyczyny niedoboru witaminy D
Jak wynika z przeprowadzonych
badań, w społeczeństwie niedobór witaminy D jest powszechny, występuje u
większości populacji. Aby zaspokoić zapotrzebowanie organizmu konieczne jest
bowiem przebywanie na słońcu aby na skutek promieniowania UVB następowało w
skórze uwalnianie witaminy D - jest to trudne do zrealizowania. Co więcej, podaż
witaminy D wraz z pożywieniem jest niewystarczająca - trudno jest zaspokoić
zapotrzebowanie organizmu wyłącznie poprzez dietę. Są to główne i
najpowszechniejsze przyczyny wystąpienia niedoboru witaminy D.
Objawy i skutki niedoboru witaminy D
Niedobór witaminy D daje wiele
różnych objawów związanych z funkcjonowaniem całego organizmu. Do
najpowszechniejszych należą:
- bóle mięśni;
- bóle kości;
- bezsenność;
- biegunki;
- szybkie męczenie się;
- ogólne osłabienie;
- spadek odporności;
- Skutkami trwałego niedoboru witaminy D mogą być:
- częste złamania;
- zwyrodnienia stawów;
- zniekształcenia sylwetki;
- problemy w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego;
- częste stany zapalne skóry;
- częste infekcje;
- pogorszenie słuchu;
- choroby zębów - próchnica;
- choroby autoimmunologiczne;
- przyspieszony proces starzenia;
- osteoporoza.
Ponadto i niemowląt i małych
dzieci mogą wystąpić: krzywica żeber i kości, płaska główka, guzy czołowe,
powolny wzrost, powolne zrastanie się ciemiączka, zaparcia.
Przyczyny, objawy i skutki nadmiaru witaminy D
Wystąpienie nadmiaru witaminy
D w naturalnych warunkach jest niemożliwe. Może do niego dojść wyłącznie w
następstwie zawyżonej, nieprawidłowej suplementacji. Do objawów nadmiaru
witaminy D zaliczamy:
- nudności i wymioty połączone z bólem brzucha;
- ogólne złe samopoczucie;
- zaparcia;
- brak apetytu;
- otępienie;
- osłabienie;
- nadmierne pragnienie;
- bóle głowy i oczu;
- częstomocz;
- świąd skóry;
- nadmierne pocenie się;
Przy długotrwałym nadmiarze może
dojść do powiększenia wątroby i śledziony, wystąpienia drgawek, zaburzeń pracy
mózgu i serca, kamicy nerkowej i pęcherzyka żółciowego, chorób układu kostnego,
gromadzenia się wapnia w tętnicach, deformacji płodu u kobiet w ciąży.
Dieta
Zapotrzebowanie na witaminę D
poprzez dietę spełnia się przeciętnie w ok. 10%. Do głównych źródeł
witaminy D należą: ryby morskie, jaja, mleko, oleje roślinne, wątroba. Ze
względu na niepodważalne, fundamentalne znaczenie witaminy D dla naszego
organizmu i niską jej podaż w żywności lekarze zalecają dodatkową suplementację,
warto ją jednak skonsultować z lekarzem, który dobierze odpowiednią dawkę.
Diagnoza i leczenie
Niedobór witaminy D wykrywany
jest w wyniku przeprowadzenia morfologii krwi – bardzo często w diagnostyce
różnych niejednoznacznych dolegliwości lub w trakcie badań rutynowych.
Jednym z podstawowych zaleceń jest suplementacja. Początkowo przez 2-4 miesiące
stosuje się zwiększoną dawkę witaminy D – zależną od skali niedoboru; Po tym
czasie stałą dawkę lekarz dobiera według wieku i masy ciała. Pocieszający jest
fakt, że większość objawów spowodowanych niedoborem witaminy D jest
odwracalna i ustępuje po uregulowaniu poziomu witaminy w organizmie. Osobom
z nadmiarem witaminy D obniża się dawkę witaminy zawartą w suplementacji. Niezwykle
ważna jest odpowiednia suplementacja w czasie ciąży – zbyt mała lub zbyt duża
podaż witaminy D może wywołać nieodwracalne zmiany u płodu.
MG
Źródła:
- medonet.pl
- medme.pl
- medicover.pl
- diag.pl
- portal.abczdrowie.pl
- doz.pl
- wapteka.pl
- mp.pl