Witamina B9 określana jest również jako witamina B11, folacyna lub kwas foliowy. Jest witaminą niezbędną do prawidłowego funkcjonowania organizmu – potrzebuje jej każda komórka naszego ciała, od poczęcia do późnej starości. Nie każdy wie, że witamina B9 nie jest pojedynczym związkiem chemicznym, lecz całą grupą pochodnych pteryny, która liczy około 20 substancji. Jak wynika z przeprowadzonych badań, prawie każdy posiada jednak jej lekki lub umiarkowany niedobór. Kwas foliowy jest szczególnie ważny dla kobiet w ciąży, jego niedobór może wywołać poważne wady płodu. Jaką rolę spełnia w organizmie witamina B9? Jakie są przyczyny, objawy i skutki jej niedoboru? Jak się je leczy?
Funkcje witaminy B9 w organizmie
Witamina B9 wykazuje bardzo szeroki zakres aktywności biologicznej w organizmie człowieka, posiada wielokierunkowe działanie:
- wpływa bezpośrednio i pośrednio na metabolizm komórek;
- odgrywa istotną rolę w procesie przemian aminokwasów i innych kluczowych składników dla syntezy kwasów nukleinowych;
- reguluje poziom homocysteiny – jednego z najważniejszych aminokwasów regulującego ogólny stan zdrowia;
- u mężczyzn poprawia jakość nasienia, niektóre badania wskazują, że zmniejsza ryzyko na wystąpienie wad u potomstwa;
- pomaga poprawić kontrolę nad poziomem cukru we krwi;
- zmniejsza skutki uboczne niektórych leków;
- zmniejsza możliwość wystąpienia stanów zapalnych;
- warunkuje prawidłową pracę układów: nerwowego, krwiotwórczego, sercowo-naczyniowego.
Dzienne spożycie kwasu foliowego zależne jest od wieku i płci. Instytut Żywności i Żywienia ustalił następujące normy:
- dzieci: od 1. do 3. roku życia – 150 μg;
- dzieci: od 4. do 6. roku życia – 200 μg;
- dzieci: od 7. do 9. roku życia – 300 μg;
- chłopcy: od 10. do 12. roku życia – 300 μg;
- chłopcy: od 13. do 18. roku życia – 400 μg;
- dziewczęta: od 10. do 12. roku życia – 300 μg;
- dziewczęta: od 13. do 18. roku życia – 400 μg;
- mężczyźni: 400 μg;
- kobiety: 400 μg;
- kobiety w ciąży: 600 μg;
- kobiety karmiące – 500 μg;
Przyczyny niedoboru witaminy B9
Niedobór kwasu foliowego często związany jest z nieprawidłową dietą lub u osób z zaburzeniami wchłaniania składników odżywczych. Często problemy z niedoborem występują u osób starszych i dzieci w okresie dojrzewania. Do pozostałych przyczyn należą:
- choroby miąższu wątroby;
- choroby tarczycy;
- nadużywanie alkoholu;
- palenie papierosów;
- stosowanie niektórych leków;
- niektóre choroby nowotworowe.
Niedobór jest często obserwowany u kobiet w ciąży (patrz niżej), stosujących antykoncepcję hormonalną.
Witamina B9 a ciąża
Kwas foliowy jest jednym z najbardziej istotnych związków warunkujących prawidłowy rozwój płodu – szczególnie tzw. „cewy nerwowej” z której kształtuje się rdzeń kręgowy i mózg. Przyjmowanie kwasu foliowego ciąży jest powszechnie zalecane, zmniejsza ryzyko przedwczesnego porodu, małej masy ciała dziecka oraz odklejenia się łożyska. Wdrożenie suplementacji kwasu foliowego zaleca się także w okresie planowania dziecka – co najmniej miesiąc przed zapłodnieniem.
Objawy i skutki niedoboru witaminy B9
Objawy niedoboru kwasu foliowego mają szeroki, niejednoznaczny wymiar; często są bagatelizowane czy wręcz niezauważane. Należą do nich:
- bladość skóry;
- osłabienie;
- nadmierne wypadanie włosów;
- szybkie męczenie się;
- bóle głowy;
- zawroty głowy;
- duszności;
- pieczenie i stany zapalne języka;
- sucha skóra;
- problemy z koncentracją;
- stany niepokoju;
- bezsenność;
- wahania nastroju: apatia lub nadmierna drażliwość;
- problemy związane z układem pokarmowym: biegunki, zmniejszony apetyt, zaburzenia trawienia;
- kołatania serca;
- utrata masy ciała;
- u dzieci i młodzieży może dojść do zahamowania wzrostu i rozwoju.
Długotrwały i znaczny niedobór witaminy B9 jest stanem groźnym dla zdrowia. Mogą wystąpić dysfunkcje układu sercowo-naczyniowego; zaburzenia produkcji krwi: niedokrwistość; miażdżyca; zaburzenia wzrostu i podziału komórek w organizmie; u dzieci mogą wystąpić wady rozwojowe.
Dieta
Naturalnymi źródłami kwasu foliowego są owoce cytrusowe, surowe zielone warzywa, pełne ziarna zbóż, rośliny strączkowe. Do źródeł folianów należą również: szpinak, awokado, brokuły, kiwi, pomarańcze, mango, drożdże, fasola, groch, szparagi. Witamina B9 rozpada się w wyniku działania wysokiej temperatury i wystawienie na działanie promieni słonecznych. Także długie przechowywanie żywności może doprowadzić do utraty nawet 50% zawartości witaminy B9.
Diagnostyka i leczenieNiedobór witaminy B9 wykrywany jest w wyniku przeprowadzenia morfologii krwi – bardzo często w diagnostyce różnych niejednoznacznych dolegliwości lub w trakcie rutynowych badań.W przypadku niedoboru kwasu foliowego w diagnostyce zwraca się szczególną uwagę na przyczyny, którą najczęściej są zaburzenia pracy jelit lub choroby. Dodatkowa suplementacja witaminy B9 może zostać zalecona kobietom w ciąży. Wszystkie objawy spowodowane niedoborem witaminy B9 są odwracalne i ustępują po uregulowaniu poziomu witaminy w organizmie.
MG
Źródła:
- medonet.pl
- medme.pl
- medicover.pl
- diag.pl
- portal.abczdrowie.pl
- doz.pl
- wapteka.pl
- mp.pl