Zaburzenia krzepliwości krwi mogą objawiać się jako samodzielne dolegliwości, często jednak mają związek z przebiegiem innych chorób. Nie można ich bagatelizować, gdyż prowadzą do poważnych powikłań zdrowotnych – zakrzepicy, krwawień czy zatorowości płucnej. Układ krzepnięcia jest skomplikowanym systemem, w skład którego wchodzą elementy uczestniczące bezpośrednio w powstawaniu skrzepów oraz białka hamujące krzepliwość (m.in białka Si C oraz antytrombina). Równowaga pomiędzy nimi gwarantuje prawidłowe funkcjonowanie całego układu. Zaburzenia krzepliwości krwi to zaburzenia tej równowagi, które mogą mieć związek z:
- przewlekłym lub ostrym stanem zapalnym w organizmie;
- zbyt niskim lub zawyżonym poziomem płytek krwi;
- zaburzeniami poziomu czynników krzepnięcia i białek zapobiegających krzepnięciu;
Zakrzepica i zatorowość płucna – czym są?
Zakrzepica jest trzecią, najczęściej występująca chorobą układu sercowo-naczyniowego związaną z nad krzepliwością krwi, która prowadzi do tworzenia się zakrzepów zlokalizowanych wewnątrz żył głębokich. Zakrzepu utrudniają lub uniemożliwiają swobodny przepływ krwi, mogą się oderwać i przemieścić do tętnicy płucnej wywołując zator płucny (zwężenie lub niedrożność tętnicy płucnej), który najczęściej kończy się szybką śmiercią. Do najczęstszych objawów zakrzepicy należą: ból nóg (najczęściej od kolan w dół), zaczerwienienie i obrzęk kończyny, ucieplenie kończyny, uczucie rozpierania w nodze.
Problemy z krzepliwością krwi mogą pojawić się w przebiegu poniższych chorób:
Cukrzyca
Cukrzyca jest jedną z najgroźniejszych chorób cywilizacyjnych współczesnego społeczeństwa, nie bez powodu mówi się o nie „cichy zabójca”. Kojarzona jest głównie z zaburzeniami poziomu cukru we krwi, niesie jednak za sobą szereg groźnych powikłań. Osoby chorujące na cukrzycę są w większym stopniu narażone na zakrzepicę w zestawieniu z osobami zdrowymi. Obserwuje się u nich zaburzenia w budowie naczyń – w szczególności w budowie śródbłonka, który je wyściela. Rozwojowi zakrzepów sprzyja tworzenie się blaszek miażdżycowych, u cukrzyków obserwuje się również przewlekłe stany zapalne. Wszystkie te czynniki (oprócz zwiększonego ryzyka zachorowania na zakrzepice) zwiększają również ryzyko wystąpienia zawału serca, udaru mózgu i zatorowości płucnej.
COVID-19
Wraz z rozwojem wiedzy w zakresie COVID-19 dla nauki stało się jasne, że infekcja wirusem Sars-Cov-2, w szczególności jej ciężki przebieg znacznie zwiększa ryzyko rozwoju zakrzepicy oraz zatorowości płucnej – najgroźniejszego jej powikłania. Badania przeprowadzone w Danii na 184 pacjentach wykazały, że wspomniane powikłania pojawiły się u połowy chorych. Dowiedziono również, że nadkrzepliwość w czasie infekcji koronawirusem związana jest z gorszymi rokowaniami. Chińscy naukowcy z Wuhan wykazali, że zawał sera i niedokrwienie spowodowane przez zakrzepicę w przebiegu zwiększał ryzyko śmierci prawie 10 krotnie. Rozwój nadkrzepliwości wywołany COVID-19 następuje najprawdopodobniej w wyniku masywnego stanu zapalnego i burzy cytokinowej, które przyczyniają się do formowania zakrzepów we wnętrzu naczyń.
Marskość wątroby
Wątroba to narząd niezwykle ważny dla prawidłowej krzepliwości – odpowiada za syntezę czynników krzepnięcia krwi. Osoby cierpiące na marskość wątroby są szczególnie narażone na krwawienia – m.in. z ran, żylaków przełyku oraz przewodu pokarmowego. Związane jest to z nadmiernym rozpadem płytek krwi w powiększonej śledzionie oraz powstałą n a skutek tego małopłytkowością. U chorych może dochodzić również do powstawania zakrzepów i nadkrzepliwości, za co mają być odpowiedzialne zmniejszone ilości znajdujących się w krwi białek C i S.
Choroby nowotworowe
Nowotwory niosą zwykle ze sobą szereg powikłań, te związane z zaburzeniami krzepnięcia najczęściej objawiają się nadkrzepliwością i występują najczęściej w przebiegu nowotworów złośliwych. Badania wykazały, że zaburzenia krzepliwości mogą pojawić się w przebiegu niemal każdego typu nowotworu. O rozwój tej dolegliwości podejrzewa się m.in mikrocząsteczki uwalniane przez nowotwór, hamowania aktywności białek oraz leki stosowane w chemioterapii.
Niedobory minerałów i witamin
Minerały i witaminy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Ich niedobory lub nadwyżki mogą szkodzić zdrowiu. Witaminą niezbędną do prawidłowej pracy układu krzepliwości jest witamina K, która stymuluje produkcję czterech czynników krzepnięcia w wątrobie. Jej niedobór może wiązać się z krwawieniami. Zwiększone ryzyko nadmiernej krzepliwości krwi i tym samym powstawania zakrzepów występuje przy niedoborze witaminy B12 oraz żelaza.
Choroby przewlekłe
Choroby przewlekłe również niosą za sobą szereg nieprzyjemnych dolegliwości. Jeżeli chodzi o poziom krzepliwości krwi – szczególnie sprzyjają występowaniu nadkrzepliwości. Na objawy związane z zakrzepicą i zatorowością płucną powinny uważać osoby chorujące na wrzodziejące zapalenie jelita grubego, reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, stwardnienie rozsiane, twardzina układowa, toczeń rumieniowaty układowy, choroba Leśniowskiego-Crohna.
MG