Witamina B1 znana również jako tiamina jak każda witamina z grupy B musi być dostarczana organizmowi wraz z pożywieniem, jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. W skrajnych przypadkach jej niedobór może doprowadzić do rozwoju choroby beri beri – zaburzenia pracy mięśni, niewydolności układu krążenia, co może skutkować nawet śmiercią. Jakie funkcje tiamina spełnia w organizmie? Jakie są przyczyny i skutki jej niedoboru? Jak się go leczy?
Funkcje Witaminy B1
Witamina B1 została odkryta w XIX wieku. Współuczestniczy we właściwym funkcjonowaniu układu nerwowego, wspomaga pracę układu sercowo-naczyniowego oraz układu odpornościowego. Bierze udział w metabolizmie węglowodanów. Jest niezbędna do właściwego wzrostu i rozwoju organizmu. Ma wpływ na skurcze mięsi oraz proces wytwarzania w nich energii. Badania dowiodły także, że wykazuje właściwości antyoksydacyjne. Inne badania prowadzone na Warwick University wykazały, że właściwe dawki witaminy B1 mogą odwrócić uszkodzenie nerek na wczesnym etapie u osób z cukrzycą. Wykazano również, że podawanie wysokiej dawki witaminy B1 przez 3 miesiące przyczyniło się do zmniejszenia poziomu utraty białka wraz z moczem co jest objawem uszkodzenia nerek. Szacuje się, że od 70 do 90% osób zmagających się z cukrzycą typu 1 i 2 ma niedobory witaminy B1.
Dzienne spożycie witaminy uzależnione jest od wieku i płci. Instytut Żywności i Żywienia wyznaczył normy dziennego spożycia:
- dzieci od 1. do 3. roku życia – 0,5 mg;
- dzieci od 4. do 6. roku życia – 0,6 mg;
- dzieci od 7. do 9. roku życia – 0,9 mg;
- chłopcy od 10. do 12. roku życia – 1 mg;
- chłopcy od 13. do 18. roku życia – 1,2 mg;
- dziewczęta od 10. do 12. roku życia – 1 mg;
- dziewczęta od 13. do 18. roku życia – 1,1 mg;
- mężczyźni: 1,3 mg;
- kobiety: 1,1 mg;
- kobiety w ciąży: 1,4 mg;
- kobiety karmiące – 1,5 mg.
Przyczyny niedoborów witaminy B1
Do najczęstszych przyczyn powstania niedoboru tiaminy należą:
- nieprawidłowa dieta (źle zbilansowana), która przedkłada się na zmniejszone spożycie witaminy B1;
- zwiększone zapotrzebowanie (np. w ciąży);
- zwiększona utrata witaminy B1 przez nerki.
Na wystąpienie niedoboru witaminy B1 szczególnie narażone są osoby:
- przy wytężonym wysiłku fizycznym (zwłaszcza jeśli jest on związany z codziennie wykonywaną pracą);
- przy wyczynowym uprawianiu sportu;
- spożywające duże ilości alkoholu, kawy i herbaty;
- prowadzące aktywny tryb życia i narażone na duży stres;
- weganie i wegetarianie;
- osoby starsze – niedobór związany jes z zażywaniem diuretyków, niezbilansowaną dietą oraz pogorszeniem wchłaniania witamin w układzie pokarmowym (nasilający się wraz z wiekiem).
Objawy i skutki niedoboru witaminy B1
Niewielkie i krótkotrwałe niedobory witaminy B1 nie są groźne dla zdrowia i nie dają znaczących i jednoznacznych objawów. Przy niedoborze znaczącym i utrzymującym się powyżej 48 godzin mogą wystąpić:
- zaburzenia pracy mięśni – w tym porażenie nerwów i atrofia (zanik) mięśni kończyn (choroba beri beri) – jest to najpoważniejsze następstwo długotrwałego i znacznego niedoboru witaminy B1;
- zaburzenia obwodowego układu nerwowego, w tym oczopląs, zaburzenia koncentracji i pamięci, zakłócenia równowagi emocjonalnej;
- niewydolność krążeniowa: przyspieszenie bicie serca, powiększenie serca, opuchlizna kończyn;
- zaburzenia trawienia: brak łaknienia, wymioty, nudności, biegunki;
- uczucie chronicznego zmęczenia.
Niedobór witaminy B1 może prowadzić także do rozwoju kwasicy mleczanowej oraz tzw. psychozy Korsakowa, ma on również istotny wpływ na rozwój choroby Alzheimera oraz Parkinsona.
Dieta
Tiamina jest dość powszechnie występująca witaminą. W znacznych ilościach występuje w produktach pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Jej szczególnie dobrym źródłem są produkty zbożowe i suche nasiona roślin strączkowych. Ponadto znajdziemy ją m.in w : mleku i jego przetworach (serach, twarogach, jogurtach), owocach (szczególnie: maliny, jabłka, brzoskwinie, banany), mące pszennej i pieczywie pszennym, pieczywie żytnie; makaronach, rybach, płatkach owsianych, ryżu, wieprzowinie, soczewicy, nasionach słonecznikach, grochu, soi, fasoli białej.
Czy możliwy jest nadmiar witaminy B1?
Witamina B1 ma ograniczona zdolność wchłaniania z przewodu pokarmowego, jej nadmierne ilości bez większego trudu wydalane są wraz z moczem. Z tych przyczyn bardzo trudno jest zaobserwować nadmiar witaminy B1 w organizmie – tym bardziej jego skutki. Spożycie zbyt dużych ilości witaminy B1 możliwe jest tylko przez suplementację, mogą wówczas wystąpić: drżenia mięśni, arytmia serca, zawroty głowy i reakcje alergiczne.
Diagnostyka i leczenie
Niedobór witaminy B1 wykrywany jest w wyniku przeprowadzenia morfologii krwi – najczęściej podczas rutynowego badania. W pierwszy kroku lekarz ustala przyczyny wystąpienia niedoboru (którą najczęściej jest zła dieta lub zwiększone zapotrzebowanie) – wówczas zaleca się stosowanie zbilansowanej diety, w niektórych przypadkach także suplementację. Większość chorób spowodowanych niedoborem witaminy B1 jest odwracalna i ustępuje po uregulowaniu poziomu witaminy w organizmie.
MG
Źródła:
- medonet.pl
- medme.pl
- medicover.pl
- diag.pl
- portal.abczdrowie.pl
- doz.pl