W średniowiecznym klasztorze

 Z Lekcji dowiesz się:

  • kim byli zakonnicy, poznamy ich zajęcia.
  • poznasz zakony, które przyczyniły się do rozwoju Polski.

Zakony w służbie Bogu

Zakonnicy podczas pracy
Źródło: Dunfermline Abbey, blog.historicenvironment.scot
W X wieku Mieszko I przyjął chrzest, rozpoczął się powolny proces chrystianizacji kraju - wprowadzania chrześcijaństwa. Na ziemiach polskich przybywało duchownych, wśród nich znajdowali się również zakonnicy (mnisi). 
Zakonnicy to członkowie zakonów - wspólnot ludzi, których celem jest służba Bogu. Zakonnicy spędzali swój czas na modlitwie, pracy i pomaganiu potrzebującym. Osoba, która chciała wstąpić do zakonu przechodziła przez długi okres przygotowań. 
Zakonnicy nie mogli posiadać majątku ani zakładać rodzin, musieli wykonywać polecenia swoich przełożonych.
W każdym zakonie obowiązywała reguła zakonna, która opisywała plan dnia zakonników, ich obowiązki oraz ubiór, zawierała zasady, które panowały w zakonie. 

Życie w średniowiecznym klasztorze

Klasztor Cystersów
Źródło: T.Balla, https://medievalheritage.eu/
Zakonnicy mieszkali w klasztorach - były to zamknięte zespoły budynków składające się z kościoła, domu zakonników, biblioteki i szpitala. W skład klasztoru mogły również wchodzić ogrody, młyny, warsztaty, w których mnisi pracowali.
Ogród klasztorny znajdował się w obrębie murów klasztoru. Zakonnicy uprawiali warzywa, owoce i zioła, z których sporządzali lekarstwa i przetwory. 
Kościół klasztorny był jedyną częścią klasztoru otwartą dla wiernych, msze odprawiali zakonnicy, którzy byli kapłanami.
Kaplica klasztorna była przeznaczona wyłącznie dla zakonników, którzy kilka razy dziennie zbierali się w niej na nabożeństwa.
Cela to bardzo skromnie urządzony pokój zakonnika. Mnisi spali jedynie ok. 5 godzin dziennie, resztę czasu w swojej celi spędzali na samotnych modlitwach i czytaniu. 
Skryptorium było pomieszczeniem, w którym zakonnicy przepisywali księgi. Praca nad jedną księga trwała przeważnie kilka lat. 

Zakony w Polsce

Klasztor Benedyktynów w Tyńcu
Jeden z najstarszych klasztorów w Polsce, założony w 1044r.
Źródło: Zuluanonymous; Wikimedia Commons CC 4.0
Zakony w Polsce zaczęły osiedlać się po przyjęciu chrztu przez Mieszka I. Zakonnicy sprowadzani byli przez władców i biskupów, którzy nadawali im część swoich ziem. 
Zakonnicy byli ludźmi wykształconymi, znali język łaciński - używany powszechnie w całej Europie. Mnisi doradzali władcom, prowadzili korespondencję i spisywali dokumenty. 
W Polsce powstawały klasztory: benedyktynów, cystersów, franciszkanów i dominikanów. 
Przy klasztorach powstawały pierwsze szkoły, dzięki którym wielu mieszkańców nauczyło się czytać, pisać i dokonywać prostych obliczeń.
Zakonnicy przyczynili się także do rozwoju rolnictwa, w klasztornych gospodarstwach rolnych stosowali nieznane wcześniej urządzenia oraz wydajniejsze metody uprawy. 

Najstarsza Polska kronika

Początek Kroniki Galla Anonima
odpis z XIV wieku
Kronika Galla Anonima, pełny tytuł: “Kronika i czyny książąt czyli władców polskich” (łac. Cronica et gesta ducum sive principum Polonorum) to  pierwsza polska kronika. Spisana została po łacinie, prawdopodobnie w latach 1113–1116, przez anonimowego autora zwanego Gallem Anonimem. Najstarszy zachowany rękopis pochodzi z XIV wieku i znajduje się w zbiorach Biblioteki Narodowej. Kronika nie jest ukończona. 
Nie wiadomo, kto był twórcą pierwszej polskiej kroniki, nieznane jest nawet jego imię. Nie zachowały się z wieków średnich żadne o nim wiadomości. Anonim nie pochodził z Polski, a sam siebie określił wygnańcem i pielgrzymem (łac. exul et peregrinus). 
Przez wiele lat sądzono, że autor kroniki był zakonnikiem pochodzącym z Francji, określanej dawnej jako Galia, stąd “Gall Anonim”. 
Dzieło Gala Anonima składa się z trzech ksiąg. Księga pierwsza opowiada m.in.  o czynach Piasta, Siemowita, Siemomysła, Mieszka I, Bolesława Chrobrego, Mieszka II, Kazimierza Odnowiciela, Bolesława Szczodrego i Władysława Hermana. Księga trzecia kończy się na wydarzeniach z 1114 roku. 

Lekcja dostępna na YouTube: 



dr Mariusz Gwardecki

Lekcja historii dla klasy 4 opracowana na podstawie podręcznika Nowa Era "Wczoraj i dziś".
W artykule użyto grafiki zaczerpnięte z portalu PNGWING oraz domeny publicznej.