Z Lekcji dowiesz się:
- czym zajmuje się chronologia.
- poznasz podstawowe jednostki czasu historycznego.
- poznasz ery i epoki historyczne wyróżnione w dziejach ludzkości.
Chronologia
Chronologia – nauka o mierzeniu czasu, kolejności następowania po sobie wydarzeń i zjawisk, a także o oznaczeniu wydarzeń i zjawisk na podstawie przyjętego podziału czasu. Nazwa pochodzi od greckich słów chronos (czas) i logos (słowo, nauka).
Wydarzenia ułożone chronologicznie to wydarzenia podane w kolejności, w której po sobie następowały.
Oś czasu
Wydarzenia ułożone w kolejności chronologicznej można przedstawić na tzw. osi czasu, którą czytamy od lewej do prawej. Po lewej stronie umieszczone są najstarsze wydarzenia, im bliżej prawej strony tym wydarzenia bliższe są naszym czasom.
Rok pierwszy na osi czasu oznacza rok narodzin Jezusa Chrystusa. Wszystkie daty zaczynające się od tego roku stanowią “naszą erę” (n.e.). Czasy przed narodzinami Chrystusa oznaczamy jako lata “przed naszą erą” (p.n.e.)
Jeżeli czytamy o dacie, która nie posiada żadnego oznaczenia, oznacza to, że przynależy do naszej ery.
Podstawowe jednostki czasu
Wiek - okres czasu liczący 100 lat (wiek I n.e. to czas od 1 roku n.e. do 100r. n.e.)
Tysiąclecie - okres czasu liczący 1000 lat (I tysiąclecie n.e. to czas od 1 roku n.e. do 1000r. n.e.)
Wieki i tysiąclecia zapisuje się za pomocą cyfr rzymskich.
Podstawowymi jednostkami do określania czasu w historii są dzień, miesiąc i rok.
Człowiek od najdawniejszych czasów dążył do tego, aby móc mierzyć upływ czasu. Początkowo obserwowano zjawiska przyrody: wschody i zachody słońca i zmiany pór roku.
Na podstawie obserwacji przyrody zaczęto tworzyć kalendarze i urządzenia do mierzenia czasu, pierwsze zegary powstały już w starożytności (zegary słoneczne i klepsydry piaskowe).
Około 1000r. (w średniowieczu) zaczęto konstruować zegary mechaniczne.
Cyfry Rzymskie
Rzymski system zapisywania liczb powstał w starożytnym Rzymie i pozostał sposobem zapisywania liczb i cyfr w całej Europie aż do późnego średniowiecza. Ostatecznie cyfry rzymskie zostały zastąpione przez używane do dziś cyfry arabskie.
Liczby rzymskie zapisujemy zapisując cyfry odejmując i dodając do siebie. Możemy postawić tylko trzy znaki X i C obok siebie.
Zapisywanie dat w systemie rzymskim
Daty zapisane w systemie rzymskim odczytujemy i zapisujemy z podziałem na tysiące, setki, dziesiątki i jedności.
Epoki historyczne
Epoka historyczna - etap w dziejach zapoczątkowany i zakończony ważnym wydarzeniem.
- Prehistoria - czasy najdawniejsze, od pojawienia się człowieka do wynalezienia pisma (ok 4000 p.n.e.);
- Starożytność - czasy od wynalezienia pisma (ok 4000 p.n.e.) do upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego (476r. n.e.). Czas powstania pierwszych cywilizacji, m.in.: egipskiej, greckiej, rzymskiej;
- Średniowiecze - czasy od upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego (476r. n.e.) do odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba (1492r.). Czasy rycerzy, zamków i dominacji Kościoła w życiu ludzi;
- Nowożytność - czasy od odkrycia Ameryki (1492r.) do zakończenia I wojny światowej (1918r.). Czasy odkryć geograficznych (poznawania świata), rozwoju techniki, medycyny oraz wielu dziedzin nauki;
- Współczesność - czasy od zakończenia I wojny światowej (1918r.) do dziś. Czas największej wojny w dziejach świata (II wojna światowa, 1939-1945) oraz szybkiego rozwoju technologicznego.
Dodatkowe ćwiczenia
Lekcja dostępna na YouTube:
dr Mariusz Gwardecki
Lekcja historii dla klasy 4 opracowana na podstawie podręcznika Nowa Era "Wczoraj i dziś".
W artykule użyto grafiki zaczerpnięte z portalu PNGWING oraz domeny publicznej.